lot18
İlm-i Tabakatü’l-Arz (1853)

Osmanlı’nın ilk jeoloji kitabı… (*)

Çok nadir (**)…

Kitabın girişinde bulunan ve yerkürenin kesitini gösteren renkli levhanın kondisyonu çok iyidir.

Eserin naif cildinde olması ayrıca önem arzetmektedir.

• Arapçadan Osmanlıcaya çeviren: Seyyid Mehmed Ali Fethi (***)
• Yayınevi: Dar üt-Tıbaat ül-Amire, 1853
• Yayın Yeri: İstanbul
• 142, 9, 6 s.
• 22 x 15 cm.
• Özege-09015
• Sırtı deri, altın varaklı, gofre baskılı cilt… (Cilt ön yüzünde soyulma vardır.)

(*)  “(Prof. Dr.) Kemal (Erguvanlı) Bey’den geriye proje ile ilgili daktiloyla yazılmış ve yer yer el yazısıyla düzeltilmiş “Türkiye’de İlk Jeoloji Kitabı” başlıklı dört sahife not kalmıştı.” (Prof. Dr. Celal Şengör, Osmanlı Bilimi Araştırmaları XI/1-2 [2009-10])

(**) “Kemâl Bey bu bilgiyi o sırada yeni bitirmiş olduğu bir makaleye bir dipnot olarak koymak için iznimi istedi. Olumlu cevabım üzerine bu bilgi, rahmetlinin “Dünyada mühendislik jeolojisi kitapları ve dergileri” başlıklı makalesinin sonunda benim buluşum olarak yer aldı.” (Prof. Dr. Celal Şengör, Osmanlı Bilimi Araştırmaları XI/1-2 [2009-10])

(***) Prof. Şengör’ün buluşunun tescil edildiği makale için bkz. Erguvanlı, “Dünyada mühendislik jeolojisi kitapları ve dergileri,” Mühendislik Jeolojisi Türk Milli Komitesi Bülteni, VII, 7 (1985): 28-32. Erguvanlı’nın makaledeki notu (s.32) şöyledir: “Şubat 1985’te jeoloji ve kitapları tutkunu Dr. A. M .C. Şengör’ün İstanbul’da sahaflardan aldığı ‘Géologie Elémentaire Appliquée à l’Agriculture et à l’Industrie avec un Dictionnaire des Termes Géologiques ou Manuel de Géologie’ adlı kitabının ilk baskısının Paris’te 1832’de, elimizdeki bu 4. baskısının ise 1843’te yapıldığı, … şekil ve içeriğinin incelenmesinden bu kitabın Fransızca’dan Arabça’ya ve Arabça’dan Türkçe’ye çevrilen ilk jeoloji (ilmü tabakatülarz) kitabının Fransızca orijinali olduğu tespit edilmiştir. Buradan, bugün kullandığımız ‘jeoteknik’ teriminin bu kitapta ilk kez kullanıldığı ve ilk yayımlanan kitabın da mühendislik jeolojisi olduğu belgelenmiştir.”